ព្រះពោធិសត្វទ្រង់ចុះចាប់បដិសន្ធិ
ព្រះពោធិសត្វលោកបានបំពេញបារមីដែលជាពុទ្ធការកធម៌រហូតមកដល់អត្តភាពជា ព្រះវេស្សន្ដរ បានបំពេញទានបារមីដ៏ប្រសើរ ហើយបានចុតិ រួចយាងទៅចាប់បដិសន្ធិក្នុងស្ថានតុសិតមានឈ្មោះថា សន្តុសិតទេវបុត្រ ។ ក្រោយមក ទេវតាទាំងឡាយមួយសែនចក្រវាលបានដឹងថា សន្តុសិតទេវបុត្រនឹងបានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធមួយអង្គក្នុងលោក ទើបបាននាំគ្នាចូលទៅអារាធនាព្រះពោធិសត្វឲ្យចុះចាប់បដិសន្ធិក្នុង មនុស្សលោក ។ ព្រះពោធិសត្វមិនទាន់ទទួលពាក្យប្ដេជ្ញារបស់ទេវតានោះទេ ហើយសម្លឹងមើល មហាវិលោកនៈទាំង៥ គឺ កាល១ ទ្វីប១ ប្រទេស១ ត្រកូល១ ព្រះមាតា១ ។
-
កាលៈ ជាធម្មតាព្រះពុទ្ធទាំងឡាយ ព្រះអង្គមិនត្រាស់ដឹងក្នុងអាយុកាលនៃមនុស្សលើសពីមួយសែនឆ្នាំ និងតិចជាងមួយរយឆ្នាំ ។ ព្រះពោធិសត្វតែងតែចុះមកត្រាស់ដឹងក្នុងលោក មនុស្សមានអាយុចន្លោះពីមួយរយឆ្នាំទៅមួយសែនឆ្នាំ ។
-
ទ្វីបៈ ព្រះពុទ្ធទាំងឡាយទ្រង់ត្រាស់ដឹងក្នុងជម្ពូទ្វីបតែម្យ៉ាងប៉ុណ្ណោះ ។
-
ប្រទេសៈ ព្រះពុទ្ធទាំងឡាយទ្រង់ត្រាស់ដឹងក្នុងមជ្ឈិមប្រទេសប៉ុណ្ណោះ ។
-
ត្រកូលៈ ព្រះពុទ្ធទាំងឡាយមិនបដិសន្ធិក្នុងត្រកូលវេស្សៈ និងសូទ្រៈឡើយ ។ លោកបដិសន្ធិតែក្នុងត្រកូលក្សត្រ និងត្រកូលព្រាហ្មណ៍ប៉ុណ្ណោះ ។
-
ព្រះមាតាៈ ពុទ្ធមាតាមិនមែនជាអ្នកមានលក្ខណៈឡេះឡោះ មិនសេពសុរាជាដើម ជាអ្នកសាងបារមីធម៌មួយសែនកប្បមកហើយ និងជាអ្នកមានសីល៥ ស្អាតបរិសុទ្ធជានិច្ច ។
បន្ទាប់ពីព្រះពោធិសត្វរមិលមើលមហាវិលោកកនៈទាំង៥ហើយ ទ្រង់ឃើញជម្ពូទ្វីបជាមង្គលចក្រវាល ឃើញកបិលពស្តុនគរ ស្ថិតនៅក្នុងមជ្ឈិមប្រទេស ឃើញត្រកូលក្សត្រដ៏ល្អ ឃើញព្រះមាតាដ៏បវរក៏បង្អោនចិត្តមកបដិសន្ធិក្នុងមនុស្សលោក គឺក្នុងត្រកូលក្សត្រព្រះបាទ សុទ្ធោទនៈ និងព្រះនាងសិរិមហាមាយា ជាគោតមគោត្រ ។ ព្រះពោធិសត្វ ចុះចាប់បដិសន្ធិក្នុងផ្ទៃព្រះនាងសិរិមហាមាយានៅថ្ងៃ១៥កើតពេញ បូណ៌មី ខែអាសាឍ មុនពុទ្ធសករាជ៨០ឆ្នាំ និង១០ខែ ។ ក្នុងខណៈព្រះពោធិសត្វចុះចាប់បដិសន្ធិនោះ លោកធាតុទាំង១សែនចក្រវាលកម្រើករំពើកញាប់ញ័រ មាននិមិត្ត៣២ប្រការកើតឡើងប្រាកដក្នុងខណៈនោះគឺ ៖
១- ពន្លឺរកប្រមាណមិនបានផ្សាយពេញ១សែនចក្រវាល ២- មនុស្សងងឹតភ្នែក មានពន្លឺមើលឃើញបាន ៣- មនុស្សថ្លង់ អាចស្ដាប់ឮបាន ៤- មនុស្សគ អាចនិយាយបាន ៥- មនុស្សគម អាចខ្លួនត្រង់ ៦- មនុស្សខ្វិន អាចដើរបាន ៧- សត្វជាប់ចំណង រួចផុតចំណងបាន ៨- ភ្លើងក្នុងនរករលត់ ៩- ពួកសត្វមិនមានសេចក្ដីស្រេកឃ្លាន ១០- សត្វតិរច្ឆានមិនមានសេចក្ដីខ្លាចគ្នា ១១- ជំងឺរបស់សត្វទាំងពួងជាសះស្បើយ ១២- សព្វសត្វទាំងអស់និយាយគ្នាដោយសេចក្ដីស្រលាញ់ ១៣- សេះទាំងលាយបញ្ចេញសម្រែកដ៏ពីរោះ ១៤- ដំរីទាំងឡាយបញ្ចេញសំឡេងស្រែកឡើង ១៥- តន្ត្រីគ្រប់ប្រភេទបញ្ចេញសំឡេងគឹកកងដោយខ្លួនឯង ១៦- កងដៃរបស់មនុស្សប៉ះទង្គិចគ្នាបញ្ចេញសំឡេងយ៉ាងពីរោះ ១៧- គ្រប់ទិសទាំងអស់មានសភាពច្បាស់ល្អមិនស្រអ័ព្ទ ១៨- ខ្យល់ដ៏ត្រជាក់បក់មកធ្វើឲ្យមានសេចក្ដីសុខដល់សព្វសត្វ ១៩- ភ្លៀងមិនត្រូវកាលធ្លាក់ចុះមក ២០- ទឹកផុសចេញអំពីផែនដី ហើយហូរ ២១- សត្វមិនមានហើរលើអាកាស ២២- ទឹកស្ទឹងឈប់នឹងថ្កល់មិនហូរ ២៣- ទឹកមហាសមុទ្រមានរសជាតិផ្អែម ២៤- ផ្កាបទុម៥ប្រភេទ ផុសរីកដេរដាសពេញទឹកគ្រប់កន្លែង ២៥- ផ្កាឈើគ្រប់ប្រភេទ ទាំងលើគោក ទាំងក្នុងទឹកក៏រីកឡើង ២៦- ផ្កាបទុម ប្រភេទដើមក៏រីកតាមដើម ២៧- ផ្កាបទុម ប្រភេទមែកក៏រីកតាមមែក ២៨- ផ្កាបទុម ប្រភេទវល្លិក៏រីកតាមវល្លិ ២៩- ផ្កាបទុម ប្រភេទធាងជ្រែកផ្ទៃសិលាចេញជាផ្កាមួយរយជាន់ៗ ៣០- ផ្កាបទុម ប្រភេទសំយុងចុះក៏បានកើតឡើង ៣១- ភ្លៀងផ្កាក៏ធ្លាក់ចុះពីលើអាកាស ៣២- តន្ត្រីដ៏ជាទិព្វក៏បញ្ចេញសូរសៀងសំឡេងយ៉ាងពីរោះ ។
សម័យ នោះ ក្រុងកបិលពស្តុមានប្រារព្ធពិធីបុណ្យនក្ខត្តឫក្សក្នុងខែអាសាឍ យ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេង ។ មហាជនទាំងឡាយមានចិត្តរីករាយនាំគ្នាចូលរួមបុណ្យនក្ខត្តឫក្ស នោះ ។ ចំណែកព្រះនាងមហាមាយាទេវីតាំងពីថ្ងៃ៧ មុនថ្ងៃពេញបូណ៌មីព្រះនាងក៏ចូលរួមបុណ្យដ៏នក្ខត្តឫក្សនោះជាមួយ មហាជនដែរ ។ តែដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីព្រះនាងក៏ស្រង់ទឹកក្រអូប ទ្រង់លះបង់ព្រះរាជទ្រព្យចំនួន៤សែនកហាបណៈធ្វើជាទាន ។ ព្រះនាងទ្រង់អធិដ្ឋានឧបោសថ ហើយយាងចូលទៅក្នុងបន្ទប់ដ៏មានសិរី ហើយផ្ទំលើព្រះសិរិសេយ្យាសនា ទ្រង់ក៏សុបិនឃើញហេតុដូចតទៅនេះ ៖
ស្ដេច មហារាជទាំង៤ មកលើកព្រះនាងព្រមទាំងសេយ្យាសនា ហើយនាំទៅព្រៃហេមពាន្ត ហើយដាក់លើផ្ទៃមនោសិលាមានប្រមាណ៦០ប្រយោជន៍ខាងក្រោមដើមសាលព្រឹក្ស ដ៏ធំមានខ្នាត៧យោជន៍ ហើយនាំគ្នាឈរក្នុងទីដ៏សមគួរ ។ លំដាប់នោះឯង ព្រះទេវីរបស់ស្ដេចមហារាជទាំង៤បាននាំព្រះនាងចុះទៅកាន់អនោត្ត ស្រះ ហើយស្រង់ទឹកថ្វាយព្រះនាងដើម្បីជម្រះមន្ទិលរបស់មនុស្សចេញ ហើយក៏ថ្វាយសំពត់ទិព្វ និងយកគ្រឿងដ៏ក្រអូបផ្សេងៗមកលាបព្រះកាយ ហើយយកផ្កាឈើទិព្វមកថ្វាយព្រះនាងទ្រង់គ្រឿងផងដែរ ។ មិនឆ្ងាយអំពីទីនោះ មានកូនភ្នំប្រាក់មួយដ៏ស្អាតដែលមានវិមានមាសដ៏ប្រណីតមួយស្ថិត ក្នុងនោះ ។ ស្ដេចមហារាជទាំង៤បាននាំព្រះនាងទៅកាន់ព្រះក្រឡាបន្ទំលើសេយ្យសនា ទិព្វមានសីសៈបែរទៅទិសខាងកើតក្នុងវិមានមាសនោះ ។ លំដាប់នោះឯង មានដំរីពណ៌សដ៏ប្រសើរដើរចុះពីកូនភ្នំមាសដែលមិនឆ្ងាយអំពី វិមាននោះ ហើយឡើងមកកាន់ភ្នំប្រាក់នាទិសខាងជើង បានយកប្រមោយមានពណ៌ដូចជាប្រាក់ ចាប់ផ្កាឈូកពណ៌សបញ្ចេញសំឡេងកោញ្ចនាទ ចូលទៅកាន់វិមានមាសនោះ ហើយប្រទក្សិណជុំវិញព្រះសេយ្យាសនាព្រះនាងបីជុំ ហាក់បីដូចជាជ្រែកចូលតាមផ្ទៃពោះព្រះនាងខាងស្ដាំក្នុងខណៈនោះ ឯង ។
លុះព្រឹកឡើង ព្រះនាងបានយកសុបិននោះទៅក្រាបទូលព្រះរាជស្វាមីឲ្យបាន ជ្រាប ។ ព្រះបាទសុទ្ធោទនៈជាព្រះស្វាមីបានហៅពួកព្រាហ្មណ៍មកទស្សន៍ទាយនូវ សុបិននិមិត្តនោះ ។ ពួកព្រាហ្មណ៍ហោរាទាំងឡាយទស្សន៍ទាយថា ព្រះនាងនឹងមានបុត្រជាអ្នកមានបុណ្យដ៏អស្ចារ្យម្នាក់ ។ ព្រះពោធិសត្វចុះចាប់បដិសន្ធិក្នុងផ្ទៃព្រះនាងសិរិមហាមាយានៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១៥កើតពេញបូណ៌មី ខែអាសាឍ ។ កាលព្រះពោធិសត្វចុះចាប់បដិសន្ធិនោះ ស្ដេចមហារាជទាំង៤ គឺព្រះបាទធតរដ្ឋ វិរុឡ្ហៈ វិរូបក្ខៈ កុវេរៈ តាមថែរក្សាព្រះគភ៌ជានិច្ច ។
ធម្មនិយាមនៃព្រះពោធិសត្វ
ព្រះពោធិសត្វចាប់បដិសន្ធិប្រកបដោយធម្មនិយាមដូចតទៅ ៖
-
ព្រះពោធិសត្វ ច្យុតចាកស្ថានតុសិត ទ្រង់មានសតិសម្បជញ្ញៈចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា ។ នេះជាធម្មតារបស់ព្រះពោធិសត្វក្នុងវេលាដែលចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា នុ៎ះ ។
-
ព្រះពោធិសត្វច្យុតចាកស្ថានតុសិតចុះ កាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា ។ គ្រានោះ ពន្លឺភ្លឺស្វាងច្បាស់រកប្រមាណមិនបានក្នុងមនុស្សលោក ព្រមទាំងទេវលោក មារលោក ព្រហ្មលោក ក្នុងពពួកសត្វ ព្រមទាំងសមណព្រាហ្មណ៍ ព្រមទាំងមនុស្សជាសម្មតិទេព ក៏កើតប្រាកដឡើងក្នុងលោក គ្របសង្កត់នូវពន្លឺនៃទេវតាទាំងឡាយ ។ នៅគ្រប់ច្រកល្ហក ចន្លោះភ្នំ ឬក្នុងរូងភ្នំដែលធ្លាប់មានអ័ព្ទងងឹតពីមុនមក ពន្លឺព្រះអាទិត្យ និងព្រះចន្ទ មិនអាចបំភ្លឺបាន ក៏ទទួលបានពន្លឺដ៏ត្រចះត្រចង់នៃអានុភាពរបស់ព្រះពោធិសត្វក្នុងពេល នោះ ។ ពួកសត្វណាដែលកើតឡើងក្នុងទីទាំងនោះ សត្វអម្បាលនោះក៏ស្គាល់គ្នានឹងគ្នាច្បាស់ដោយសារពន្លឺនោះថា «អើហ្ន៎មានពួកសត្វឯទៀតកើតក្នុងទីនេះដែរ» ។ លោកធាតុទាំងមួយម៉ឺននេះក៏កក្រើករំពើកញាប់ញ័រ ទាំងពន្លឺដ៏ភ្លឺស្វាងច្បាស់រកប្រមាណមិនបាន ក៏កើតប្រាកដឡើងក្នុងលោកកន្លងទេវានុភាពនៃទេវតាទាំងឡាយ ។ នេះជាធម្មតារបស់ព្រះពោធិសត្វក្នុងវេលាដែលចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា នុ៎ះ ។
-
ព្រះពោធិសត្វចុះកាន់ផ្ទៃព្រះមាតាមាន ទេវបុត្រ៤អង្គតែងចូលទៅរក្សាក្នុងទិសទាំង៤ ដោយគិតថា កុំឲ្យមនុស្ស និងអមនុស្សណានីមួយបៀតបៀនព្រះពោធិសត្វ និងព្រះមាតានៃព្រះពោធិសត្វនោះបានឡើយ ។ នេះជាធម្មតាក្នុងវេលាដែលព្រះពោធិសត្វចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា នុ៎ះ ។
-
ព្រះពោធិសត្វចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា ព្រះមាតានៃព្រះពោធិសត្វជាអ្នកមានសីល ដោយប្រក្រតី ជាអ្នកវៀរចាកបាណាតិបាត វៀរចាកអទិន្នាទាន វៀរចាកកាមេសុមិច្ឆាចារ រៀរចាកមុសាវាទ វៀរចាកសុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋាន ។ នេះជាធម្មតាក្នុងវេលាដែលព្រះពោធិសត្វចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា នុ៎ះ ។
-
ព្រះពោធិសត្វចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា ព្រះមាតានៃព្រះពោធិសត្វមិនមានចិត្តប្រកបដោយកាមគុណក្នុងបុរសទាំង ឡាយ ព្រះមាតានៃព្រះពោធិសត្វមិនដែលមានបុរសណាមួយមានចិត្តត្រេកអរ ប្រព្រឹត្តកន្លងបានឡើយ ។ នេះជាធម្មតាក្នុងវេលាដែលព្រះពោធិសត្វចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា នុ៎ះ ។
-
ព្រះពោធិសត្វចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា ព្រះមាតានៃព្រះពោធិសត្វតែងបាននូវកាមគុណទាំង៥ជាប្រក្រតី ។ ព្រះមាតានៃព្រះពោធិសត្វនោះ តែងស្កប់ស្កល់ប្រកបព្រម មានអ្នកផ្គាប់បម្រើដោយកាមគុណទាំង៥ ។ នេះជាធម្មតាក្នុងវេលាដែលព្រះពោធិសត្វចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា នុ៎ះ ។
-
ព្រះពោធិសត្វចុះកាន់ផ្ទៃនៃព្រះមាតា អាពាធណានីមួយក៏មិនកើតឡើងដល់ព្រះមាតានៃព្រះពោធិសត្វឡើយ ព្រះមាតានៃព្រះពោធិសត្វមានតែសេចក្ដីសុខជាប្រក្រតី មានកាយមិនលំបាក ។ មាតានៃព្រះពោធិសត្វតែងមើលឃើញព្រះពោធិសត្វហាក់ដូចជាឋិតនៅក្រៅ ផ្ទៃ សព្វអវយវៈទាំងធំទាំងតូច ប្រកបដោយឥន្ទ្រិយដ៏បរិបូរ ។